HER YÖNÜYLE TAKAS
HER YÖNÜYLE TAKAS
Değerli Meslektaşlarım,
Meslek
hayatımızın her döneminde var olan ilaç takası 2014 yılında yönetmeliğimize
eklenen bazı maddeler ve ilaç takip sisteminin uygulanmaya başlamasıyla bizim
için çözülmesi gereken önemli bir problem haline dönüştü.
Eczacılar
ve Eczaneler hakkındaki yönetmeliğimiz de ve kanunumuzda toptan satış ve takas,
sınırlı bir şekilde ifade dilerek bu konu çözüme kavuşturulmaya çalışıldı.
Geldiğimiz noktada görüyoruz ki bu düzenleme oldukça yetersiz ve bir çok
mağduriyeti de beraberinde getiriyor.
Yönetmeliğimizde
ifade edilen takas bize verilen bir hak gibi dursa da mali konularla belirtilen
yükümlülüklerimizi şuan için ortadan kaldırmamaktadır. Takas konusunda 2 önemli
bağlayıcı durum var 1. Si Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen yönetmeliğimiz
maddeleri, 2. Si Maliye Bakanlığı tarafından yürütülen ilgili konular. Sağlık
Bakanlığı yönetmeliğimizde yer aldığı şekilde (her ne kadar yönetmelikte detay
belirtilmemişse de) takası takip ediyor, uyarıyor bilgilendiriyor. Maliye
Bakanlığının olaya bakış açısı ise (ilgili kanunlar gereği ) şöyle: bir mal bir
yerden bir yere aktarılıyorsa evrak düzenlenmelidir şeklinde. Yani toptan veya
perakende ama mutlaka evrak olmalı gibi bir bakış açısıyla olayı
değerlendiriyor.
Evet takas
bizler için bir zorunluluktur. Aşağıda belirtilen maddeler de takasın ne kadar
vazgeçilmez olduğunu ortaya koymaktadır.
1) Her
eczanenin bütün depolar ile çalışma imkanı bulunmamaktadır. Çoğu eczane tek
ecza deposu ile çalışabilmektedir ve bu tek depoda bütün ilaçları bulmak mümkün
değildir.
2) Sağlıklı
bir nöbet sisteminin sürdürülebilmesi açısından nöbetçi eczaneler birbirleri
ile takas yapmak zorundadırlar. Çünkü ecza depoları sabaha kadar nöbetçi
değillerdir.
3) Zaman
zaman bazı ilaçlar piyasada yani depolarda bulunmamaktadır. Hasta mağduriyetini
engellemek adına bu durumda da takas yapmak zorunluluktur.
4) Son
kullanma tarihi yaklaşmış olan milli servet değerindeki ilaçların çöpe
atılmasını engellemek adına takas çok önemli bir rol oynamaktadır.
5) Her
ay sonunda eczaneler SGK için fatura sonlandırması yaptığı dönemlerde piyasada
bulunmayan bazı ilaçları mutlaka tedarik etme zorunluluğundan dolayı ancak
takas yaparak faturalarını sonlandırabilmektedir.
Sevgili Meslektaşlarım,
Sürekli olarak
toplantılarda dile getirdiğimiz ve çözüm istediğimiz bir konu olan takas için 2014 yılında T.İ.T.C.K. nın
İstanbul Sağlık Müdürlüğüne gönderdiği cevabi yazılarında değişik yönlerden
açıklanmaya başlaması bu konu için yazılan ilk bakanlık yazısı. Bu açıklamayı
okuyunca da çok fazla aydınlanamıyorsunuz elbette. Bu yazıda bakanlığımız ilk
önce takası borçlar kanunu yönünden ele alıyor ve borçlar kanunun 139.
Maddesine itafen takası tarif ediyor. Ancak ilaç değişim işlemi olarak ifade edilen takasın 139. Madde den daha çok
borçlar kanununun 282. Maddesinde geçen mal değişim sözleşmesi ( trampa ) ile
mümkün olabileceğini anlatıyor. Yani takas
yapan eczaneleri trampa yani sözleşmeli değişim yapan kurumlar olarak
tanımlıyor. Sonuçta da bakanlığımız bu
yazıda “ilaç değişim işleminde fatura kesilmeli ve gelir vergisi matrahına
işlenmelidir” şeklinde görüş beyan ediyor. 213 sayılı vergi usul kanunu “mükellef izahat talebi” ne
itafen ilgili kurumdan görüş almalısınız
diyerek konuyu bağlıyor. Takas bu haliyle
de açıklığa kavuşmadan karma karışık bir halde yine kafaları
karıştırıyor ve eczacılarımız nasıl hareket edeceğini bilmiyor. Bu trampa ( mal
değişim sözleşmesi ) nedir diye biraz araştırdığımızda ise karşımıza 2011
yılında maliye ye sorulmuş ve cevaplanmış bir yazı çıkıyor. Bir vatandaş trampa
sözleşmesi ile ilgili soruyu 2011 yılında maliye ye sormuş ve cevap yazısının
son paragrafında “vergilendirilmelidir” şeklinde kendisine cevap verilmiştir.
Yani Sağlık Bakanlığının yazısında geçen
trampa açıklaması da bizlere mali açıdan bir kolaylık sağlamamış, bu güne kadar
karışık ve çözülmesi gereken bir konu
olarak bırakılmıştır.
Son günlerde
takas konusunu TİTCK yoğun bir şekilde
takip etmekte ve İl Sağlık Müdürlüklerimize bu konuda yazılar göndermektedir. TEB
de takas konusunda kurum ile görüşmeler gerçekleştirmektedir. Bakanlığın
göndermiş olduğu yazılardan da anlaşılacağı üzere bu konuda bir çalışma
yapılacağı anlaşılmaktadır. Yüklü miktarda takas yapan eczanelerin TİTCK ya
raporlanması müdürlüklerden istenmektedir. Yönetmeliğimizde takas ile ilgili
bir kutu sınırlaması olmamasına karşın TİTCK belirli bir kutu üzerinde olan
takasları takip edeceğini bildirmektedir.
Bu konu netlik kazanana kadar
meslektaşlarımızın mağduriyet yaşamaması adına takas işleminin Bakanlığın
şimdiki görüşü doğrultusunda ve faturandırararak yapması önemlidir.
Bu konuda mali
müşavirlerinde önerdiği şekilde takas işlemi faturandırılmalı, emsal fiyatları
üzerinden fatura kesilmeli, fatura içeriğine takas faturasıdır diye
belirtilmeli, karşılıklı olarak takas yapılan eczane ile takasların eşitlenmesi
sağlanmalı, ayrı bir dosya halinde muhasebeye takas olduğu bildirilmeli ve
muhasebe kayıtlarına mal değişimi olarak işlenmesi sağlanmalıdır.
Sonuç olarak;
Yönetmeliğimizin
2. Maddesinin 5. Fıkrasında ifade edilen “Eczanelerden
zehirli ve müessir maddeler ile ilaçların toptan satışı yapılamaz ve eczaneler ihalelere
giremez. Eczaneler arası ilaç takası toptan satış sayılmaz. Ancak ilaç takası
sadece aynı il içerisinde faaliyet gösteren eczaneler arasında yapılabilir. Eczaneler
arası ilaç takası toptan satış sayılmaz. Ancak aynı il içerisinde yapılabilir”
hükmü bu konuyu aydınlatmaya yetmiyor. Öncelikli olarak takas konusunda maliye
bakanlığından muafiyet sağlanması
için gerekli girişimlerde bulunulmalıdır. Yapılacak
yönetmelik çalıştayında da yönetmeliğimiz ve mali konular açısından takasın tüm
detayları belirlenmelidir. Bu
konunun bir an önce çözüme kavuşturulması gerekmektedir. İlgili tüm kurumların
hızlı bir şekilde çalışması ve yönetmelik değişikliğinin yapılması
sağlanmalıdır. Yoksa Demokles’in kılıcı gibi her daim eczacılarımızın üzerinde
sallanmaya ve korku salmaya devam edecektir.
Ecz. Oğuzhan
ULUTAŞ
12. Bölge Kayseri
Eczacı Odası Yönetim Kurulu Başkanı